Ελεύθεροι απ’ τον χρόνο

Κυριακή β΄ Λουκά (3/10/21)

Στο σημερινό ευαγγέλιο, ακούσαμε κάποια λόγια από μια ομιλία του Χριστού. Ο Χριστός σ’ αυτό το απόσπασμα μάς μιλά για τις σχέσεις μας με τους ανθρώπους. «Όπως θέλετε να σας συμπεριφέρονται οι άνθρωποι, έτσι να συμπεριφέρεστε κι εσείς σ’ αυτούς». Κι ακόμα μάς λέει: «Να κάνετε το καλό σε όλους, όχι μόνο σε αυτούς που σας έκαναν καλό. Να δανείζετε τους πάντες, όχι μόνον αυτούς από τους οποίους περιμένετε ανταπόδοση». Για τις σχέσεις των ανθρώπων μας μιλάει εδώ ο Χριστός. Κι όμως, αν προσέξουμε καλύτερα θα δούμε πως ο Χριστός μάς μιλάει για την ελευθερία, την πραγματική ελευθερία.

Τι σημαίνει πραγματική ελευθερία; Είναι τάχα η ελευθερία του να επιλέγουμε ό,τι θέλουμε; Μα τα θέλω μας δεν είναι ελεύθερα. Οι επιθυμίες μας είναι αιχμάλωτες από τις ανάγκες μας, οι επιλογές μας είναι δέσμιες από τις συνθήκες αυτού του κόσμου, είναι αιχμάλωτες από την ίδια τη βιολογία μας, από τα χαρακτηριστικά που κληρονομήσαμε από τους γονείς μας, καθορίζονται από τον τρόπο που μεγαλώσαμε, από όλα αυτά που ζήσαμε, είτε το θέλαμε είτε όχι. Τελικά, όλος μας ο εαυτός είναι αιχμάλωτος από τον χρόνο και από την ύλη. Η πραγματική ελευθερία, αν μπορεί να υπάρξει κάτι τέτοιο, είναι αυτή που μπορεί να μας αποδεσμεύει από την αναγκαιότητα του χρόνου και της ύλης. «Να κάνετε το καλό όχι μόνο σε αυτούς που σας έκαναν καλό (στο παρελθόν)», μάς λέει ο Χριστός. «Να δανείζετε όχι μόνο αυτούς από τους οποίους περιμένετε ανταπόδοση (στο μέλλον)». Άρα να ζείτε, μας λέει ο Χριστός, χωρίς τις δεσμεύσεις του χτες και του αύριο, να ζείτε ελεύθεροι από τον χρόνο, ελεύθεροι από την αναγκαιότητα της ύλης — ελεύθεροι από τη λογική «τόσα σου δίνω, τόσα περιμένω να μου δώσεις για να ζήσω». Αυτή είναι η πραγματική ελευθερία, η ελευθερία από το χρόνο και την ύλη.

Αυτή η ελευθερία είναι η ελευθερία του Θεού. Ο Θεός υπάρχει έξω από τον χρόνο, έξω από τους δεσμούς της ύλης. Είναι «αεί ων ωσαύτως ων», όπως ακούσαμε προηγουμένως στη θεία Λειτουργία. Ανενδεής —δεν έχει ανάγκη τίποτα— και πάντοτε αναλλοίωτος. Ακόμα κι αυτό το «πάντοτε» που λέμε είναι ένα τίποτα για τον Θεό, γιατί ο Θεός είναι έξω από τις δεσμεύσεις του χρόνου και της ύλης. Και μόνο ένας Θεός τέτοιας ελευθερίας μπορεί να είναι ένας Θεός απόλυτης αγάπης. Λέει ο Χριστός στο τέλος της περικοπής που ακούσαμε: «Να είστε οικτίρμονες, όπως οικτίρμων είναι ο πατέρας σας». Τι σημαίνει οικτίρμων; Σημαίνει σπλαχνικός, σημαίνει αυτόν που η αγάπη του για τους άλλους, δεν έχει την αιτία της σε κάτι έξω από τον ίδιο, σε κάτι που έρχεται από το παρελθόν ή που δεσμεύεται από το μέλλον, αλλά πηγάζει από μέσα του, από τα ίδια τα σπλάχνα του. Αυτή είναι η αγάπη του Θεού: πηγάζει από τον ίδιο και είναι ελεύθερη από καθετί.

Για την ελευθερία και την αγάπη του Θεού μάς μιλάει στο βάθος της αυτή η περικοπή. Μα θα μου πείτε, αν ήθελε να μας μιλήσει για την ελευθερία και την αγάπη του Θεού, γιατί μας λέει για καλές πράξεις και δανεισμούς και τέτοια πράγματα; Γιατί μας λέει πώς να συμπεριφερόμαστε στους άλλους ανθρώπους;

Διότι η ελευθερία δεν είναι ένας διακόπτης που μπορούμε απλά να τον γυρίσουμε μέσα μας — δεν μπορούμε να ξυπνήσουμε ένα πρωί και να αποφασίσουμε να είμαστε ελεύθεροι. Και η αγάπη για τους άλλους δεν είναι ένα κουμπί που μπορούμε απλά να το πατήσουμε μέσα μας — δεν μπορούμε να ξυπνήσουμε ένα πρωί και να αποφασίσουμε να αγαπάμε τους πάντες. Την πραγματική ελευθερία και την πραγματική αγάπη μάς τις δίνει ως δωρεές ο Θεός, γιατί σ’ αυτόν ανήκουν. Τι μπορούμε όμως να κάνουμε; Μπορούμε να κάνουμε απλά και πρακτικά πράγματα προς τους άλλους ανθρώπους — γι’ αυτά τα πράγματα μάς μιλάει ο Χριστός στη σημερινή περικοπή. Δεν μπορούμε να είμαστε ελεύθεροι από τον χρόνο και την ύλη. Μπορείτε όμως, μας λέει ο Χριστός, να συμπεριφέρεστε στους άλλους ανθρώπους σαν να μην υπάρχει χθες και σαν να μην υπάρχει αύριο και σαν να μη σας νοιάζει η ύλη. Κι όταν έτσι συμπεριφέρεστε στους άλλους, όταν με αυτό τον τρόπο ανοίγεστε στους συνανθρώπους σας, όταν με τέτοιο τρόπο εφαρμόζετε τις εντολές μου, τότε ναι, ο Θεός Πατέρας μπορεί να σας δώσει την πραγματική ελευθερία και την πραγματική αγάπη που πηγάζει μέσα από τα σπλάχνα. Διότι αυτά τα δύο, η ελευθερία και η αγάπη, χαρίζονται μόνο από τον Θεό σε όποιον αποφασίσει να πάρει στα σοβαρά τις εντολές του Χριστού.

Μακάρι να δώσει ο Θεός κάτι λίγο να μπορέσουμε κι εμείς να διδαχθούμε και να μάθουμε από τη σημερινή ευαγγελική περικοπή. Μακάρι κάπως να προσπαθήσουμε να συμπεριφερόμαστε στους άλλους χωρίς να μας πειράζει τι έχει γίνει στο παρελθόν — αν μας πλήγωσαν ή αν μας έκαναν καλό, αν μας πόνεσαν ή αν ήταν αδιάφοροι για μας. Μακάρι να αρχίσουμε να τους συμπεριφερόμαστε χωρίς να μας νοιάζει τι θα γίνει στο μέλλον — αν θα μας ανταποδώσουν τις χάρες ή αν θα σταθούν αγνώμονες. Μακάρι να αρχίσουμε λίγο να μιμούμαστε (απλά να μιμούμαστε!) την ελευθερία από το χρόνο και την ύλη, ώστε ο Θεός να μας δώσει κάτι από τη δική του χάρη, κάτι από τη δική του ουράνια ευλογία. Και τότε η αγάπη και η ελευθερία μας δεν θα είναι απλά αποτέλεσμα μίμησης, δεν θα είναι απλά προσπάθεια εφαρμογής μιας εντολής, αλλά θα αρχίσει να πηγάζει απο μέσα μας, να ξεχειλίζει από τα σπλάχνα μας και να μας καθιστά οικτίρμονες, όπως οικτίρμων είναι και ο Θεός.